Introduction (Part2): Hindi Bobo ang Pinoy

Sa aking palagay, nagkakamali ang mga taong nagsasabi na bobo ang ordinaryong Pinoy. Ang totoo, mayroon ngang bobo, pero mas nakararami, kagaya rin sa ibang lahi, ang nakakaalam ng tama o mali. Nakapag-aral man o hindi, mayaman man o mahirap, ang pagkakaroon ng konsiyensya at common sense ay natural na mayroon sa lahat ng tao (bagamat sinasabi ng iba na ang common sense daw kadalasan ay hindi common).

Tingnan na lamang ang pagpila sa pagsakay sa dyip. Kung may pila, wala namang taong sisingit sa pila (kung mayroon man, iyon ay yung mga hindi nakapansin sa pila o yung iilang talagang makapal ang mukha). Siempre, kung wala namang pila at kakaunti ang jeep, natural na mag-uuna-unahan ang mga tao. Martir na masasabi ang hindi makikipag-unahan. Pero kung damihan naman natin ang jeep, hindi mag-uunahan ang mga tao. Paniguradong magbibigayan sila, magbibigay lalo na sa mga babae, sa matatanda at sa mga bata.

Sa Pilipinas, ang sitwasyon natin ay parang katulad sa isang lugar na kakaunti ang dyip o sasakyan at walang pilahan sa pagsakay. Natural lamang na mag-uuna-unahan tayo. Sa mga hindi nakakaalam, kagaya nung mga nakakotse at hindi sumasakay ng dyip, akala nila ay kulang sa disiplina ang Pinoy. Sinasabi ring bobo tayo, short-sighted o walang pagmamahal sa bayan, dahil hindi tayo nagtutulung-tulungan gayong iyon lamang ang tamang gawin. Sa kasamaang palad, ang ating mga leaders ay parang iyong mga nakakotse na iyon. Hindi nila alam o nararamdaman ang tunay na nangyayari sa kalsada. Sila ang may responsibilidad na gumawa ng pilahan pero hindi nila ginagawa ito. Pati ang mga kritikong pumupuna sa ugali ng Pilipino, hindi nila naiintindihan ang katotohanan. Akala yata nila ay basta pipila ang tao dahil ito ang tama kahit hindi ito praktikal. Sa palagay ninyo, sino ang talagang mas bobo?

Itatanong siguro ng marami kung bakit sa maraming bagay, kahit mayroon nang batas ay hindi pa rin sinusunod ng mga Pinoy. Bakit walang self-discipline ang ating mga kababayan? Ang simpleng halimbawa ay pagtatapon ng basura. Bakit tayo tapon ng tapon kahit saan kahit mayroong malinaw na patakaran na bawal magtapon? Alam din naman ng lahat na nakakadumi ang basura at hindi tamang itapon ito kahit saan.

Tama ang ganitong obserbasyon, pero may simpleng kasagutan dito. Kung may patakaran na bawal magtapon pero hindi ito ipinatutupad, ibig sabihin ay hindi ito ang tunay na patakaran. Para ipatupad ang simpleng patakarang bawal magtapon ng basura, kailangan ang isang simpleng bagay: kailangang may basurahan kung saan pwedeng itapon ang basura. Kapag walang basurahan, ang batas na magbabawal magtapon ng basura ay isang suggestion lamang. Iisipin pa nga ng marami na ito ay isang joke lang. Paano ka hindi magtatapon ng basura kung ang tapunan ay isang kilometro ang layo? Sa Pinoy, napaka-obvious ang sitwasyon. Alam ng lahat na ang tunay na patakaran ay pwede talagang magtapon ng basura kahit saan, sabihin man ito o hindi.

Maaari namang idagdag ng kritiko na alam naman ng Pinoy, ng masa, na masama iyon, bakit ayaw nilang magsakripisyo at maglakad ng isang kilometro para sa igaganda ng bayan? Wala na raw ba silang pagmamahal sa bayan?

Madaling sabihin ang nakaraang argument, lalo na kung ikaw ay mayaman at nakatira sa isang magandang subdivision. Pero kung iisipin mo na marami sa mahihirap ay nakatira sa ibabaw ng basurahan o sa tabi ng ilog na puno ng basura, hindi ba’t sobra naman yata sa katangahan kung maglalakad pa sila ng isang kilometro para itapon ang balat ng candy o noodles na kinain nya?

Sino ngayon ang bobo? Bobo ba ang mahihirap, ang “masa”, na madaling nakakaintindi ng mga katotohanang nangyayari sa paligid niya? Hindi kaya ang bobo ay iyong gumagawa at nagpapatupad ng batas (at ang kritikong pumupuna)?

Isang pruweba na may disiplina ang Pilipino ay ang nangyayari sa Subic. Doon, dahil ipinagpatuloy ni Senador Richard Gordon, noong dati’y tagapamahala ng Subic Bay Metropolitan Authority (SBMA), ang mga patakaran na ipinatutupad ng mga Amerikano habang sila pa ay nasa Subic, kitang-kitang sumusunod ang mga Pinoy sa lahat ng rules and regulation. Kapag nakapagdrive ka sa Subic, magugulat ka kung gaano kadisiplinado ang mga tao. Humihinto pa nga ang mga Pinoy drivers kahit walang pulis sa mga kanto basta may Stop sign. Sa kanto ring iyon, nagbibigayan sila sa patakarang first come first served. Parang nasa abroad, ang galing, ano?

Isa ring kakikitaan ng pruweba ay ang paglalagay ng mga urinals sa Metro Manila. Noong dating panahon, talaga namang bawal umihi sa mga pader at alam naman ng lahat na masama ito kahit sabihin na nating walang batas nito. Pero marami pa rin ang umiihi sa pader. Ano naman kasi ang gagawin ng taong ihing-ihi na, kagaya ng mga drivers na maghapong nagbibiyahe? Wala namang mga palikuran o CR na madaling puntahan sa tabi ng kalsada. Iihi na lang ba sila sa kanilang pantalon? Nagbago ang lahat noong magpagawa si Chairman Bayani Fernando ng MMDA (Metro Manila Development Authority) ng maraming pink urinals o ihian sa Metro Manila. Halos mawala na ang drivers na umiihi sa karsada. Kahit ano ang sabihin ng kritiko ni Fernando, sadyang tagumpay ang ideya na iyon.

Kailangang may tamang basurahan kapag ipagbabawal ang pagtapon ng basura kung saan-saan. Kailangang may lugar na ihian kung ipagbabawal umihi sa pader. Kapag walang kaakibat na sistema ay walang bisa ang batas. Ang batas ay nagiging katatawanan lamang. Mas mainam pang tanggalin na ang batas kaysa mayroon nga pero hindi pinag-isipan ang pag-implement nito. Ito pa nga ang pagmumulan ng graft and corruption ng mga opisyal (sa pamamagitan ng selective/discretionary implementation) kung walang sistema sa pagpapatupad ng batas. Sabi nga ni Mayor Alfredo Lim ng Maynila: “The law applies to all or none at all” (hindi ko alam kung si Mayor Lim ang orihinal na nagsabi nito).

Makikita rin ang pagsunod ng mga Pinoy sa batas kung sila ay nasa ibang bansa. Marami nga ang nagtatanong kung bakit ang Pinoy sa Amerika ay masunuring citizen samantalang pag-balik nila sa Pilipinas ay bumabalik naman sa dating gawi? Simple lamang ang kasagutan at alam na nating lahat. Hindi iyon kawalang disiplina o kabobohan ng Pinoy. Alam ng Pinoy ang tunay na patakaran. Alam niya kung saan sinusunod ang batas at kung saan ito’y biro lamang. Alam niya na sa Amerika ay dapat sundin ang batas. Alam niya ito dahil nakikita niya ang sistema, dahil nakikita niya ang tamang basurahan kung saan may bawal magtapon. Ang tagumpay ng batas ay nasa sa disiplina o katalinuhan ng mga gumagawa at nagpapatupad nito at hindi lamang sa mga taong susunod dito.